Inzulin

LIJEČENJE ŠEĆERNE BOLESTI INZULINOM

INZULIN

Inzulin je hormon B-ćelija gušterače. Zbog smanjenog lučenja ili potpunog nedostatka inzulina ili zbog njegove nedjelotovornosti nastaju različiti tipovi šećerne bolesti. Kao nadomjesna ili supstituciona terapija šećerne bolesti, inzulin se koristi trajno ili privremeno, i sam ili u kombinaciji sa oralnim antidijabetičnim lijekovima.

Trajno liječenje samo inzulinom provodi se kod tipa 1 dijabetesa i kod  specifičnih tipova dijabetesa koji nastaju zbog potpunog uništenja B-ćelija ili hirurškog odstranjenja gušterače. Takođe samo inzulinom,  liječi se tip 2 dijabetes  kada nastupi funkcionalna slabost jetre ili bubrega, koja predstavlja kontraindikaciju za liječenje oralnim lijekovima.

Privremeno liječenje inzulinom  se koristi kod pogoršanja glikemičke kontrole, u toku drugih bolesti, u predoperacijskoj pripremi, i u toku trudnoće i dojenja.

Kombinovano liječenje oralnim antidijabeticima i inzulnom  koristi se, kao što je naprijed navedeno,  kad  metabolička kontrola ne može da se postigne osnovnim terapijskim mjerama i kombinacijom oralnih lijekova.

Probno liječenje inzulinom. Bolesnike koji ne prihvataju liječenje inzulino i pored loše metaboličke kontrole na maksimalnoj dozi antidijabetičnih tableta  (OAL) ,  treba staviti na sedmodnevno probno liječenje inzulinom. Cilj je probnog liječenja da se bolesnik sam uvjeri, da se i njegov šećer može staviti pod kontrolu, da svakodnevno primanje inzulina ne umanjuje kvalitet življenja ni blizu toliko, koliko postignuta glikemična kontrola tom kvalitetu doprinosi.

Pri kraju dogovorenog probnog perioda može se ugovoriti produžetak liječenja na još 7 dana, u kom bi se periodu bolesnik obučio za aplikaciju inzulina i samomjerenje šećera u krvi  test trakama ili glukometrom.  Nakon takvog iskustva za inzulinom od 7 do 14 dana očekujemo da većina bolesnika kojima je liječenje inzulina neophodno i prihvati to liječenje.

RAZVOJNI  PUT  INZULINA

Rijetko  je koji lijek u humanoj medicini toliko usavršavan i dograđivan kao inzulin. Razlog tome je njegova delikatna i složena namjena: inzulin kao lijek  trebalo bi da zamijeni endogeni inzulin gušterače, koji stalno održava nivo šećera u krvi u normalnim  granicama. U razvojnom putu inzulina nastali su brojni inzulinski preparati.

 Kristalni inzulin (Regular, Alt-inzulin) je prvi proizvedeni inzulin za kliničku upotrebu. Proizveden je prvi put u farmaceutskoj  kući Ely Lilly  u Indianapolisu. Njegov je nedostatak kratko vrijeme djelovanja, najduže do 6 sati. Zbog kratkoće djelovanja  bilo je potrebno  4  i više injekcija inzulina dnevno.

Protamin zink inzulin  je slijedeći, poboljšani preparat inzulina. Njega je 1935. godine dobio Hagedorn  dodavanjem inzulinu zinka i protamina. Ovaj je inzulin stabilna suspenzija, koja se sporo resorbuje sa mjesta injekcije i zato ima veoma produženo djelovanje, između 24 i 36 sati. Njegova je slabost prisustvo bjelančevine histamina, koja uzrokuje alergijske pojave. Drugi mu je nedostatak vezivanje kristalnog inzulina sa protaminom i pretvaranje dijela injiciranog kristalnog inzulina u protamin  zink inzulin. Zbog toga su se kristalni i protamin zink inzulin morali davati odvojeno,  u dvije injekcije.

Izofan (NPH) inzulin  ili neutralni Protamin  Hagedorn inzulin je  prečišćeniji od prethodnih. Ovaj inzulin  ima ujednačeno djelovanje koje počinje 2 sata nakon primjene, sa maksimalnim učinkom između  8 i 14 sati, i maksimalnim trajanjem djelovanja do 24 sata. NPH inzulin se može miješati sa kristalnim inzulinom.

MS – monospecijes inzulini ili inzulini jedne vrste dobijeni su daljnjim nastojanjem da se inzulin što bolje pročisti, naročito od materija koje mogu izazivati alergijske pojave. Uvođenjem MS inzulina napušteno je dobijanje inzulina iz smjese goveđih i svinjskih gušterača i započeta  proizvodnja iz svake vrste gušterače odvojeno. Svinjski inzulin se smatra antigeno prečišćenijim od goveđeg, jer se razlikuje od ljudskog inzulina   samo po jednoj aminokiselini.

Lente inzulini   su slijedeća etapa u poboljšanju inzulinskih preparata. To je mješavina cinka i inzulina. Njegova amorfna suspenzija djeluje brže i kraće (Semilente inzulin), a kristalna suspenzija djeluje izrazito dugo  (Ultralente inzulin). Mješavinom Semilente i Ultralente inzulina u odnosu 30:70 dobijen je Lente inzulin, koji je po dužini djelovanja sličan NPH inzulinu.

Sintetski inzulin  je dobijen 1963. godine na temelju Sangerovog otkrića hemijske građe inzulina. Ovaj je inzulin međutim, bio znatno skuplji od inzulina     dobijenog iz životinjskih gušterača.

Potpuno prečišćeni (PP) ili Monokomponentni (MC) inzulini su dobijeni postupno preko poluprečišćenih ili inzulina  “jednog vrha” (“single peak “ – inzulini).  Daljim hromatografskim prečišćavanjem dobijen je potpuno prečišćeni inzulin, sastavljen od samo jedne komponente (monokomponentni). To je konačno čist inzulin, oslobođen ne samo od svih nečistoća i stranih bjelančevina, već i od proinzulina i nekih sporednih inzulina.

Humani inzulin  je dobijen zamjenom aminokiseline alanina aminokiselinom treoninom na 30. poziciji B lanca svinjskog inzulina. Ovaj je inzulin hemijski potpuno izjednačen sa ljudskim inzulinom pa nosi oznaku humani, a zbog načina dobijanja se naziva humani modificirani (HM) inzulin. Humani inzulin nije ljudski inzulin, već životinjski inzulin (svinjski) kome je zamijenjena  i ta jedna aminokiselina (alanin), koja ga je razlikovala od ljudskog inzulina. Humani modificarani inzulin, konačno je potpuno prečišćen, hemijski identičan ljudskom inzulinu i predstavlja za sada idealan inzulinski preparat za liječenje šećerne bolesti. Osvajanjem tehnologije proizvodnje ovog inzulina činlo se da su savladane sve prepreke na putu do savršenog inzulinskog preparata. Međutim, nije tako! Sada se   nameće jedno pitanje: pa šta to nedostaje humanom modificiranom inzulinu, kad smo već rekli da je savršen?!  Kažu za sada ništa, ali već sutra možda ga neće biti dovoljno?

Koji se dijabetični bolesnici liječe inzulinom ?

Inzulin se uvodi u liječenje šećerne bolesti prema jasno definisanim indikacijama:

• Tip 1 šećerna bolest, od početka bolesti
• Drugi specifični tipovi dijabetesa sa potpunim nedostakom inzulina, od početka bolesti
• Tip 2 i drugi oblici dijabatesa u određenim uslovima:
• naglo pogoršanje glikoregulacije sa ketonurijom ili ketoacidozom ili hiperglikemijskom komom
• u toku akutnih infekcija, gangrene, infarkta srca, moždanog udara
• u toku trudnoće i porođaja
• u toku prijeoperativne pripreme za veće hirurške operacije
• u toku drugih pojedinačnih okolnosti, prema procjeni dijabetologa

KOJE   JE   LIJEČENJE   INZULINOM   NAJBOLJE ?

Liječenje inzulinom je nadoknadna ili supstituciona terapija. Organizmu se putem injekcija nadoknađuje inzulin koga nedovoljno luče ili nikako ne luče B-ćelije pankreasnih ostrvaca. Da bismo postigli što bolji uspjeh u liječenju šećerne bolesti inzulinom, potrebno je rasporedom injekcija inzulina u što većoj mjeri imitirati izlučivanje inzulina u zdravih osoba. U osoba koje ne boluju od dijabetesa postoji jedna ravnomjerna, relativno mala sekrecija inzulina tokom 24 sata koja podmiruje osnovne metaboličke potrebe organizma. Nakon svakog uzimanja hrane, naročito nakon  cjelovitih dnevnih obroka hrane, u ovih osoba blago poraste nivo šećera u krvi. Ovaj je porast uvijek dovoljan da izazove dodatno izlučivanje inzulina iz B-ćelija ostrvca gušterače. Oslobođeni inzulin u kratkom vremenu omogućava utrošak dijela šećera iz krvi za aktuelne  energetske potrebe. Preostali višak šećera u krvi inzulin pretvori u glikogen i pohrani u jetru i mišiće kao  energetsku rezervu za hitne potrebe. Ukoliko i dalje postoji višak šećera u krvi, inzulin ga u vidu triglicerida uvodi u masno tkivo kao energetsku rezervu za odložene potrebe. Na taj način inzulin u zdravih osoba ne dopušta da šećer u krvi poraste preko dozvoljenih granica.

Nivo šećera u krvi u bolesnika koji se liječe inzulinom zavisan je od inzulina, unesene hrane i tjelesne aktivnosti. Zato jer neophdno usaglasiti vrijeme uzimanja hrane sa vremenom aplikacije inzulina i terminom tjelesne aktivnosti.

U nastojanju da to postignemo, uspostavljene su različite sheme ili protokoli inzulinskog liječenja. Sada su najviše u upotrebi dva takva protokola: konvencionalna inzulinska terapija i konvencionalna intenzivirana inzulinska terapija.

KONVENCIONALNA INZULINSKA TERAPIJA

Konvencionalna inzulinska terapija je tradicionalna i sastoji se u primjeni jedne ili dvije dnevne doze inzulina srednjeg djelovanja, sa ili bez dodatka kratkodjelujućeg inzulina. U nas je konvencionalna terapija više zastupljena od konvencionalne intenzivirane  terapije, i to nažalost, mnogo češće sa jednom nego sa dvije dnevne injekcije inzulina.

Da li je dovoljna jedna injekcija inzulina dnevno ?

U najvećeg broja dijabetičnih bolesnika, jedna injekcija inzulina dnevno, ne može osigurati ravnomjeran i zadovoljavajući  nivo šećera u     krvi tokom svih 24 sata. Koncentracija šećera u krvi može biti zadovoljavajuća samo u nekim periodima nakon injekcije, ali su u većem dijelu dana mogući skokovi i padovi nivoa šećera u krvi. Ovakva regulacija nivoa šećera u krvi  je nedostatna, a metabolička kontrola bolesti je loša. To je zato što jedna dnevna doza inzulina nije u stanju da podmiri  potrebe organizma u inzulinu tokom svih 24 sata i  onemogući skokove šećera  nakon obroka hrane, a da pri tom ni jednom ne izazove pad nivoa šećera u krvi.

Jedna dnevna  injekcija inzulina  isuviše je grubo doziranje  inzulina u odnosu  na brzo i  odmjereno izlučivanje inzulina iz  gušterače pri svakom povećanju nivoa šećera u krvi u zdravih osoba.

Dvije do tri injekcije inzulina dnevno

–  uvod u kvalitetno liječenje

Dvije doze inzulina dnevno mogu obezbjediti bolju  regulaciju nivoa šećera u krvi tokom 24 sata od jedne dnevne doze inzulina. Injekcije se uglavnom daju ujutru pred doručak i uveče pred večeru. Večernja doza je manja od jutarnje i iznosi oko jednu trećinu ukupne dnevne doze. Ova druga injekcija inzulina ne remeti bitno komfor bolesniku, pogotovu s obzirom na sadašnje tehničke mogućnosti aplikacije inzulina. Metabolička kontrola šećerne bolesti je bolja sa dvije nego sa jednom dozom inzulina, a bolje subjektivno stanje povećava bolesniku  sigurnost i  motivaciju za još kvalitetnije liječenje. Ukoliko nije postignuta zadovoljavajuća glikemijska kontrola mogu se uvesti i tri doze srednje djelujućeg inzulina pred glavne obroke.

Bolesnici sa tipom 2 šećerne bolesti koji su  na inzulinskoj terapiji, mogu biti na jednoj dnevnoj dozi inzulina, ukoliko uveče primaju  teblete za šećernu bolest na koje još uvijek povoljno reaguju i postižu dobru metaboličku kontrolu.

KONVENCIONALNA INTENZIVIRANA INZULINSKA TERAPIJA

Konvencionalna intenzivirana inzulinska terapija predstavlja liječenje pojedinačnim inzulinskim injekcijama, ali u četiri i više dnevnih doza. Tip 1 šećerna bolest se u  svijetu pretežno liječi sa više injekcija inzulina dnevno. U nas se ovaj protokol liječenja provodi u bolnicama za vrijeme pogoršanja šećerne bolesti, a mnogo rjeđe ga bolesnici  prihvataju   kao trajno liječenje. Ipak, mlađi bolesnici sa neregulisanim dijabetesom, trudnice i bolesnici u toku interkurentnih infekcija i tuberkuloze pluća lakše prihvataju ovaj vid liječenja.

Za osobe sa tipom 1 dijabetesa, liječenje sa četiri dnevne doze inzulina pruža najviše šansi da se spriječe ili maksimalno odgode hronične komplikacije šećerne bolesti.

Osobe sa tipom 2 dijabetesa i potpunim zatajivanjem oralne terapije, u kojih se OGT testom potvrdi otsustvo inzulinske sekrecije, treba takođe staviti na intenzivirani inzulinski tretman.

Četiri injekcije inzulina dnevno

Četiri injekcije inzulina dnevno, kao konvencionalna intenzivirana inzulinska terapija, obezbjeđuju regulaciju nivoa šećera u krvi, sličnu fiziološkoj regulaciji u zdravih  osoba.

Osnovne ili bazalne potrebe organizma u inzulinu  tokom 24 sata podmiruju se injekcijom srednjedjelujućeg ili dugodjelujućeg  inzulina koja se daje uveče pred spavanje, između 21-23 sata.

Za metabolizam konzumirane hrane daje se po jedna doza kratkodjelujućeg  inzulina pred tri glavna oborka. To su tzv. “bolus doze”.

Za bazalnu dozu inzulina najčešće je dovoljno 40-50% ukupne dnevne doze inzulina, a preostalih 50-60% se raspodjeli na tri bolus doze kratkodjelujućeg inzulina. Utvrđivanje dnevne doze inzulina vrši se tokom nekoliko dana uz intenzivno praćenje nivoa šećera u krvi.

Guk-profil  predstavlja kontrolu nivoa šećera u krvi u ciljnim tačkama: natašte, pred tri glavna obroka, 2^h iza glavnih obroka, pred spavanje i u 04^h ujutro. Ovakav  profil nivoa šećera u krvi pomaže u utrvđivanju i rasporedu ukupne dnevne doze inzulina. U toku liječenja, guk-profilom se testira postignuta glikemična kontrola.

Bolesnike na intenziviranoj konvencionalnoj inzulinskoj terapiji treba dodatno educirati o cilju ovakvog liječenja, o intenzivnoj samokontroli, te o ishrani i tjelesnoj aktivnosti tokom ovakvog načina liječenja.

Intenzivirana konvencionalna inzulinska terapija omogućava bolesnicima koji su dobro educirani, da mogu u rijetkim prilikama odgodoti ili izostaviti neki obrok hrane i naravno  odgovarajuću bolus dozu inzulina, a bez bojazni da će bitno poremetiti nivo šećera u krvi. Isto tako, opet u rijetkim prilikama, ovi bolesnici mogu u nekom obroku konzumirati više hrane uz  odgovarajuće povećanje bolus doze inzulina i češću kontrolu glikemije do narednog obroka.

Intenziviranana inzulinska terapija obezbjeđuje bolesniku dobru metaboličku kontrolu i veći stepen slobode i ushrani.

Intenzivirano liječenje inzulinom za bolesnika je veoma  perspektivno: obezbjeđuje mu svakodnevnu sigurnost, stvara metaboličku osnovu za sprječavanje ili odlaganje hroničnih dijabetičnih oštećenja i dugoročno mu poboljšava kvalitet življenja.

Kliničke studije (DCCT) su potvrdile ubjedljivu prednost konvencionale intenzivirane terapije inzulinom nad  terapijom sa dvije dnevne doze inzulina u sprječavanju i odgodi vaskularnih oštećenja  oka, bubrega, srca, mozga i stopala.

INZULINSKE PUMPE

Intenzivirana terapija  potkožnom  trajnom infuzijom inzulina provodi se pomoću elektronskih inzulinskih pumpi. U upotrebi je nekoliko različitih sistema inzulinskih pumpi: portabilne ili subkutane pumpe i implantibilne ili implantirane pumpe.

Tradicionalna inzulinska pumpa se sastoji od inzulinskog rezervoara i pumpe, te kanile koja je postavljena potkožno i služi za dostavljanje inzulina iz rezervoara. Pumpa je malih dimenzija i lahko se nosi. Mjesto insercije kanile pod kožu se mijenja svakih 3-4 dana. Prema potrebi, pumpa se skida na kratko, kao za vrijeme kupanja naprimjer.

Implantirana pumpa  se ugrađuje ispod kože prednjeg trbušnog zida i inzulin se direktno sporučuje u trbušnu šupljinu, te se zahvaljujući bogatoj kapilarnoj mreži brzo resorbuje u krvotok. Noviji modeli imaju nešto veći rezervoar, zapremine  15-25 ml, tako da punjenje sa stojediničnim inzulinom može trajati prosječno duže od 3 mjeseca. Punjenje rezervoara se vrši transkutano, to jest  kroz kožu.

Inzulinske pumpe sa senzorima (SAP) koriste kontinuirani monitoring glukoze (CGM) skupa sa inzulinskom pumpom što omogućava pacijentu da ima kontinuirani nadzor nad svojim nivoima šećera u krvi, te mu nije potrebno određivanje ŠUK-a glukometrom.

Adhezivne inzulinske pumpe su specijalno dizajnirane za pacijente sa tipom 2 dijabetesa, sastoje se od malog rezervoara za inzulin i seta za pumpu unutar male „kutijice“ koja je pričvršćena za tijelo i inzulin se isporučuje direktno malom iglom bez kanila.

Sve ove vrste pumpi koriste isključivo kristalni inzulin zbog njegove bolje i predvidljivije apsorpcije. Bazalna inzulinizacija je programirana  kao kontinuirana potkožna infuzija sa 0,5-2 i. j. inzulina na sat. To je količina inzulina za osnovne metaboličke potrebe koja predstavlja oko 1/3 ili 20-40% ukupne dnevne doze inzulina. Noviji tipovi pumpi imaju 4 nivoa bazalne inzulinizacije, koji se programiraju prema posebnim potrebama.

Bolusi inzulina pred obroke  daju se na 10-30 minuta (ovisno o vrsti brzodjelujućeg inzulina) pred glavne obroke hrane i po potrebi pred spavanje.

Inzulinske pumpe se postavljaju i bolesnici educiraju za samokontrolu u bolničkim  uslovima.

Dosadašnje iskustvo sa inzulinskim pumpama pokazuje da se ovim liječenjem postiže bolja glikemijska i metabolička kontrola i poboljšava kvalitet življenja.

Najčešći tehnički problemi u toku liječenja sa inzulinskim pumpama su smetnje u infuziji inzulina zbog slabljenja baterija, zbog neuočenog ispražnjavanja rezervoara, prohodnosti katetera i pomjeranja igle. Novije pumpe su snabdjevene  zvučnim alarmnim  uređajem, koji na vrijeme upozori na nastale tehničke smetnje, koje se moraju odmah otkloniti.

Primjena pumpi zahtjeva posebnu edukacju bolesnika i njegove porodice i mogućnost kontakta bolesnika sa specijalizovanim timom tokom svih 24 sata. Ovaj način liječenja nosi ozbiljne rizike od zatajivanja tehničkog faktora sa mogućim teškim posljedicama. Za sada se pumpe koriste u liječenju dijabetičkog stopala, bolne nueropatije, u toku trudnoće i kao prevencija nefropatije u stadijumu mikroalbuminurije.

Za liječenje inzulinskim pumpama vrši se odabir bolesnika, mada se indikacije sve više proširuju.

Idealna inzulinska pumpa bi bila neka vrsta minijaturne vještačke gušterače. Elektronski senzorni sistem bi stalno kontrolisao nivo šećera u krvi, a pumpa bi prema visini šećera ubacivala inzulin u potkožno tkivo. To bi bila savršena vještačka  inzulinizacija, koja bi bez sumnje dala najbolje rezultate u glikemičnoj i metaboličkoj kontroli dijabetesa, u sprječavanju i odgodi hroničnih  komplikacija i u poboljšanju kvaliteta življenja.

PODJELA  INZULINSKIH  PREPARATA

PREMA DUŽINI DJELOVANJA

Prema dužini djelovnja inzulinske preparate dijelimo u tri grupe:

• inzulini kratkog djelovanja
• inzulini ultrakratkog djelovanja
• inzulini srednjedugog djelovanja
• inzulini dugog djelovanja
• inzulini ultradugog djelovanja

Inzulini ultrakratkog djelovanja

U inzuline ultrakratkog djelovanja spada trenutno nekoliko analoga humanog inzulina na tržištu. Početak djelovanja ovih inzulina je veoma brz, 5-15 minuta nakon potkožne injekcije, sa maksimalnim efektom u narednih 30-60 minuta i održavanjem samo minimalne aktivnosti tokom 2 do 4 sata. Njihova prednost je što se apliciraju neposredno pred obrok i što se mogu aplicirati i neposredno iza obroka. Druga prednost ovih inzulina je manji rizik od hipoglikemije, jer se maksimum njihovog djelovanja poklapa sa skokom nivoa šećera u krvi nakon obroka i ubrzo potom njegova je aktivnost minimalna.

Zbog ovih svojstava ovi inzulini su veoma efektan u zbrinjavanju hiperglikemije nakon obroka.  Koristi se i u shemi intenzivirane terapije za dvije dnevne doze srednjedjelujućeg inzulina. Takođe je veoma pogodan kao inzulinski dodatak  kod hiperglikemije pred obroke, pred planirano obilnije konzumiranje naročito ugljikohidratne hrane i pred izostavljenje redovne tjelesne aktivnosti.

Ovi inzulini su se pokazali pogodnim u posebnoj shemi intenziviranog liječenja vjernika islamske vjeroispovijesti sa tipom 2 dijabetesa za vrijeme posta u mjesecu Ramazanu

Inzulini kratkog djelovanja

Inzulini kratog djelovanja, još se zovu i regular inzulini, humani inzulini. Početak djelovanja je 30 minuta od apliciranja, maksimalni efekat dostigne u periodu 1-2 sata, efekat mu opada narednih 3-6 sati. Obično se daje uz obrok, ali obzirom na ovako dugo djelovanje nakon što pokrije obrok, može dovesti do hipoglikemije.

 Inzulini srednjeg djelovanja (predmiješani inzulini)

Inzulini srednje dugog djelovanja su gotove inzulinske mješavine označene prema sadržaju kratkodjelujućeg inzulina, na primjer  oznaka 3 ili 30 pored imena inzulina znači da taj inzulin ima 30% brzodjelujućeg, a 70% kratkodjelujućeg inzulina. Mješavine mogu biti od humanih inzulina, ili od inzulinskih analoga. Početak djelovanja srednje dugog inzulina je oko 30 minuta, maksimalni efekat 3-5 sati, a dužina trajanja do 8 sati (zavisno od vrste preparata). Ovi inzulini se uzimaju jednom, dva puta ili tri puta dnevno ovisno o vrsti terapijskog režima.

Inzulini srednjedugog djelovanja

U inzuline srednje dugog djelovanja spadaju humani inzulini, čiji je početak djelovanja za 1-2 sata, a ukupna dužina trajanja do 12 sati. Mogu se koristiti kao jedna ili dvije dnevne doze ili u kombinaciji sa kratkodjelujućim inzulinom ili OAD.

Inzulini dugog djelovanja

U inzuline dugog djelovanja spadaju inzulinski analozi. Početak njihovog djelovanja je za 2-4 sata, pik djelovanja ili je minimalan ili ga nema, a dužina terapijskog efekta je do 24h. Mogu se koristiti samostalno u jednoj ili dvije dnevne doze (ovisno o vrsti preparata), u kombinaciji sa OAD ili brzodjelujućim inzulinom.

Ultradugodjelujući inzulini

Ovo su najnoviji inzulinski analozi na tržištu, početak djelovanja je 6 sati, nemaju pik-a, a efekat traje do 36-48 sati. Njihova prednost je što je pacijent tokom 24 sata sigurno ima pokrivene bazalne potrebe, te ima minimalan rizik od hipoglikemije. Daje se kao monoterapija jednom dnevno, ili u kombinaciji sa OAD ili brzodjelujućim inzulinom.

Gdje držati i kako čuvati inzulin ?

Sve standardne pripravke inzulina u inzulinskim bočicama treba držati na hladnom mjestu, izvan uticaja direktne sunčeve svjetlosti, najbolje je na temperaturi između +2 i +8 ⁰C. Najlakše je i najbezbjednije držanje inzulina u hladnjaku, i to u gornjem dijelu vrata hladnjaka, na vidnom mjestu i izdvojeno od namirnica.

Inzulin ne smije smrznuti, ne smije se  stavljati u ledilnik, niti držati neposredno uz ledilnik

Kad nemamo na raspolaganju hladnjak, inzulin se može držati na sobnoj temparaturi  do 25 ⁰C .

Inzulinski ulošci postavljeni u injektore i inzulin u tvornički punjenim penovima koji se koriste, ne drže se u hladnjaku.

Sunčeva svjetlost dovodi do postepene razgradnje inzulina, koja se uočava promjenom boje u smeđe žutu. Tako promjenjen inzulinski preparat se ne smije korisiti. Inzulin u inzulinskim ulošcima, penovima i injektorima treba čuvati samo od uticaja direktne sunčeve svjetlosti.

IZBOR MJESTA ZA UBRIZGAVANJE INZULINA

Pri izboru mjesta za davanje inzulinske injekcije važno je da to budu dijelovi tijela koji imaju dovoljno potkožnog tkiva.

Najčešće se koriste:

• Prednji i bočni dijelovi natkoljenica
• Trbušni zid
• Gornji spoljni dijelovi zadnjice
• Bočni dijelovi gornje trećine nadlaktica
• Gornji i donji dijelovi leđa

Naravno da je sebi lakše davati inzulin u nadkoljenice, trbušni zid i zadnjicu.

Jedno područje, naprimjer lijeva strana prednjeg trbušnog  zida, može se koristiti 7 dana, tako da se svaka injekcija daje na drugo mjesto. Međusobna udaljenost uboda igle treba da je najmanje 3 cm. Drugi način je da se simetrične regije koriste naizmjenično: jedna injekcija u lijevu, druga u desnu natkoljenicu i tako naizmjenično u toku 10-14 dana, potom se koristi  lijeva, pa desna strana prednjeg trbušnog zida i tako redom. Ubodi igle na malom međusobnom rastojanju i dugotrajnije korištenje jedne regije mogu izazvati otok i otvrdnuće tkiva  kože sa mogućim trajnim promjenama poznatim kao lipodistrofija, koje ometaju resorpciju i čak onemogućavaju dalje davanje injekcije na tom području. Ove  promjene mogu predstavljati i estetski problem.

LOKALNE KOMPLIKACIJE INZULINSKE TERAPIJE

U lokalne komplikacije inzulinske terapije spadaju lipohipertrofija, lipoatrofija i alergija na inzulin.

Lipohipertrofija je zadebljanje masnog tkiva, nekad u vidu čvorova, koje nastaje uslijed dugotrajnog ubrizgavanja inzlina na jedno područje.

Lipoatrofija je istanjenje ili nestajanje masnog potkožnog tkiva na mjestu ponavljanih inzulinskih injekcija. Ispoljava se u vidu potkožnih udubljenja. Često se ove dvije pojave u potkožnom tkivu javljaju udruženo, pa koža ima neravan izgled.

Svakodenvna promjena mjesta inzulinske injekcije je najbolja prevencija lipodistrofije.

Alergija na inzulin

Alergija na inzulin se može  pojaviti kao lokalna i kao opšta ili genralizovana alergijska reakcija.

Lokalna reakcija se ispoljava  u vidu osjetljivosti na inzulin kao stranu bjelančevinu. Najčešća je pojava crvenila na mjestu injekcije, nekad praćena otokom i svrbežom. U rijeđim slučajevima se pojavljuju lokalna toplina i bol. Lokalna rekacija na inzulin može biti izazvana i alkoholom upotrebljavanim za čišćenje kože, ukoliko se injekcija daje prije nego se koža osuši.

Opća alergijska reakcija na inzulin je veoma rijetka, pogotovo na humane i monokomponentne inzuline. Ispoljava se kao rana alergijska reakcija unutar ½ do 2 sata od davanja injekcije i kao kasna alergijska reakcija u vremenu od 24 do 48 sati nakon inzulinske injekcije. Opća alergijska reakcija se ispoljava tačkastom ospom ili kao koprivanjača po koži cijelog tijela, praćena svrbežom.

Istovremeno može doći do otoka sluznica dišnih puteva, očnih kapaka i usana, sa otežanim disanjem. U težim promjenama na dišnim putevima i u slučaju anafilaktičnog šoka,  potrebna je hitna medicinska pomoć i kliničko liječenje. Zato svaku alergijsku reakciju na inzulin treba pravovremeno prijaviti nadležnom ljekaru, po mogućnosti prije naredne inzulinske injekcije.