Preporučuje se da dijabetolog i anesteziolog na dan prije operacije utvrde i napišu plan tretmana i praćenja dijabetičnog bolesnika u toku i nakon operacije. Ovaj plan treba da obuhvati sve bitne postupke u tretmanu i praćenju bolesnika:
- Termin operacije planirati u jutarnjim satima
- Ujutro, pred operaciju treba kontrolisati nivo šećera u krvi, K, Na i po potrebi ABS
- U toku operacije je poželjno održavati glikemiju na nivou od 6 do 10 mmol/L
- Preporučuje se primjena 10% ili 5% glukoze sa kristalnim inzulinom i kalijem (GIK shema ), brzinom od 100 ml/h
- Optimalnom se smatra doza inzulina od 0.32 ij/g infundovane glukoze, što predstavlja 16 ij u 500 ml 10% ili 8 ij u 500ml 5% glukoze, sa 10mEq K+ u 500ml glukoze.
Supkutane doze inzulina i doze inzulina u infuziji zavise od nivoa šećera u krvi ujutro pred operaciju:
- Guk pred operaciju >10<20 mmol/L daje se s.c. 12 – 16 ij kristalnog inzulina, potom se uključuje infuzija glukoze sa kristalnim inzulinom i kalijem ( GIK shema )
- Guk pred operaciju <10 mmol/L nije potrebna subkutana primjena inzulina, uključuje se infuzija glukoze sa kristalnim inzulinom i kalijem ( GIK shema )
- Guk pred operaciju <5 mmol/L, treba umanjiti dozu kristalnog inzulina u infuziji za 4 ij
- Guk pred operaciju >10 mmol/L, treba povećati dozu kristalnog inzulina u infuziji za 4 ij
- Guk pred operaciju >20 mmol/L, treba odložiti planiranu operaciju do uspostave dobre glikemične kontrole.
Bolesnici sa težim oboljenjima srčanog mišića ili sa oligurijom tretiraju se otopinom 20% ili 50% glukoze i odgovarajućom dozom inzulina uz smanjenje brzine infuzije na 50 ili 20 ml/h, a infuzija se primjenjuje preko vene cave ili subklavije, zbog opasnosti od tromboze u perifernim venama. Treba izbjegavati infuzijske otopine koje sadrže laktate ( Ringerova i Hartmanova otopina) i fruktozu zbog mogućeg hiperglikemijskog laktacidotičnog učinka.
Praćenja tokom operacije. Tokom operacije guk se kontroliše svaki sat, po potrebi i češće, a K, Na i ABS tokom operacije i nakon operacije ( na 6h, po potrebi češće).
Tretman nakon operacije. U periodu nakon operacije i dalje se održava inzulinska rezistencija pa je potrebno nastaviti infuziju glukoze sa kristalnim inzulinom i kalijem. Glikemiju treba održavati u rasponu 6 – 10 mmol/L.
Od momenta prelaska na peroralnu ishranu, bolesnici se stavljaju na terapiju kristalnim inzulinom u 3 – 4 dnevne doze. Bolesnici sa urednim postoperativnim tokom i stabilnom glikemijom potom se vraćaju na svoj način liječenja prije operacije. Postoperativno praćenje glikemične kontrole, tjelesne temperature i vitalnih funkcija provodi se duže u dijabetičnih bolesnika.
Urgentne hirurške operacije
U hitnim hirurškim stanjima samo je dijabetična koma apsolutna kontraindikacija za operaciju. U dijabetičnoj ketoacidozi mogu se raditi samo najhitniji hirurški zahvati, kao što je krvarenje. U manje hitnim stanjima operacija se odlaže za 3-6 sati radi primjene standardne terapije za dijabetičnu ketoacidozu.
U svim ostalim hitnim stanjima hirurški zahvat se može obaviti uz tretman sa 10% glukozom, kalijem i 0,4-0,5 ij kristalnog inzulina po gramu infudovane glukoze. Praćenje u toku i nakon operacije provodi se prema naprijed datim uputstvima.
