Sindrom inzulinske rezistencije
Još je pedesetih godina zapaženo, da je šećerna bolest često udružena sa gojaznošću, povišenim masnoćama u krvi, hiperinzulinemijom i visokim krvnim pritiskom.
Na udruženost ovih bolesti ukazivano je i ranije , ali je tek posljednjih godina poraslo interesovanje stručnjaka za ovim složenim metaboličkim sindromom.
Uvijek kad otkrijemo šećernu bolest, svi se angažujemo na njenom zbrinjavanju. Ljekar utvrđuje način liječenja, zdrvastveno osiguranje obezbjeđuje lijekove, medicinska sestra porovodi edukaciju, bolesnik i članovi njegove porodice čine napor da bolest prihvate i da savladaju potrebna znanja i vještine, kako bi je držali pod kontrolom. Tako se svi odjednom nađemo na istom poslu, kao čuvari nabujale rijeke, koji čine sve što je potrebno da rijeku ukrote i zadrže je u njenom koritu.
A šećerna je bolest, ističu stručnjaci u posljednje vrijeme, “samo vrh ledenog brda koje pluta u vodi”, a pod vodom je potopljen i ne vidi se, mnogo veći dio te ledene gromade, koju sačinjavaju gojaznost, dislipidemija, hiperinzulinemija i visok krvni pritisak. Šećerna je bolest mogući signal metaboličkog sindroma.
Slika: Šećerna je bolest je samo vrh ledene gromade metaboličkog sindroma
Metabolički sindrom je zatvoren krug
Prema Ravenu 1988. godine, metaolički sindrom ili X-syndrom sačinjavaju udruženi slijedeći poremećaji:
- Šećerna bolest ili glukozna intolerancija
- Dislipidemija (povišenje triglicerida i sniženje HDL holesterola)
- Hipertenzija
- Inzulinska rezistencija
Poremećaji u metaboličkom sindromu su uzročno-posljedično povezani, oni međusobno zatvaraju jedan morbidni krug ili circulus vitiosus, krug metaboličke greške.
Šećerna bolest tip 2 naprimjer, preko poremećaja metabolizma masti dovodi do sekundarne hiperlipoproteinemije, a preko hiperinzulinemije uzrokuje povećanje krvnog pritiska i dalje pogoršanje displipidemije.
Dislipidemija ili poremećaj nivoa masnoća u krvi preko povećanja nivoa triglicerida i/ili smanjenja nivoa zaštitnog HDL holesterola, neposredno sudjeluje u procesu ateroskleroze.
Hiperinzulinemija je posljedica smanjene osjetljivosti tkiva na inzulin i veoma je česta pojava u osoba sa tipom 2 dijabetesa, naročito u gojaznih. Inzulin u višku dovodi do zadržavanja natrija u krvi i posljedičnog povećanja krvnog pritiska.
Inzulin u višku takođe podstiče rast svih slojeva stijenke krvnih žila i tako dovodi do njihovog suženja, što opet ima za posljedicu povećanje krvnog pritiska. Hiperinzulinemija je udružena i sa povećanjem triglicerida u plazmi.
Hipertenzija ili povećan krvni pritisak ubrzava tok krvi i stvara vrtloge krvnog toka, koji oštećuju unutrašnji sloj stijenke arterija i time zapravo otpočinju proces ateroskleroze.
Neki autori metaboličkom sindromu dodaju hiperuricemiju ili giht, a Kaplan, umjesto hiperinzulinemije uvodi androidnu (“mušku” ) gojaznost i morbogene aktere slikovito naziva “smrtonosnim kvartetom”.
Slika: Metabolicki sindrom – udruzene bolesti uzrokuju jedna drugu
H – Hipertenzija
I – Inzulinemija
R – Inzulinska rezistencija
GA – Gojaznost androidna
GI – Glukoza intolerancija
DYSL – Dislipidemija
Svaki od poremećaja u metaboličkom sindromu ima svoju patogeneznu ulogu u razvoju ateroskleroze. Udruženi poremećaji metaboličkog sindroma predstavljaju zaista visok rizik kardiovaskularnog morbiditeta i mortaliteta.
Može se na žalost reći, možda malo i slikovito, da svi putevi metaboličkog sindroma vode u prijevremenu aterosklerozu.
Izgleda da je šteta po zdravlje od združenih poremećaja u metaboličkom sindromu mnogo veća od prostog zbira njihovih pojedinačnih šteta. Jer ovdje poremećaji proizvode jedni druge, štete se umnožavaju i tako zatvaraju međusobno svoj metabolički circulus vitiosus.
Zato kad jednom dijagnostikujemo bilo koji od poremećaja metaboličkog sindroma, treba uporno tragati za ostalim pridruženim poremećajima, radi njihovog što ranijeg otkrivanja i liječenja.
