Priprema za operaciju sastoji se iz preoperativnih pregleda i preoperativnog tretmana.
Preoperativni pregledi
Prije planirane, neurgentne hirurške operacije u osoba oboljelih od šećerne bolesti treba učiniti procjenu glikemične kontrole i pregled na hronične dijabetične komplikacije.
Procjena glikemične kontrole vrši se uvidom u dnevnik samokontrole, praćenjem glikemije na tašte i 2h nakon obroka, kontrolom guk-profila i po potrebi HbA1c. Za velike operacije (operacija na otvorenom srcu, transplantacija bubrega) potrebna je provjera svih parametara metabolične kontrole (Tabela …).
Pregled na hronične komplikacije uključuje naročito pregled očnog dna (fundus) i procjenu funkcionalnog stanja bubrega (kreatinin, biuret urina, mikroalbuminurija).
Standardni preoperativni pregled isti je za dijabetične kao i za nedijabetične bolesnike.
Preoperativni tretman
Preoperativni tretman traje 7 ili više dana i ima za cilj da obezbijedi dobru glikemičnu kontrolu pred operaciju. Kao i u prethodnom periodu i pred operaciju se tretman dijabetesa provodi inzulinom ili tabletama (OAL) sa ili bez inzilina, ili samo dijetom.
Preoperativni tretman inzulinom preporučuje se slijedećim kategorijama dijabetičnih bolesnika:
- Svim bolesnicima sa tipom 1 dijabetesa
- Bolesnicima sa tipom 2 dijabetesa koji su na inzulinskoj terapiji
- Bolesnicima sa tipom 2 dijabetesa na bilo kojoj terapiji ( tablete sa ili bez inzulina ili samo dijeta ) koji se pripremaju za veću hiruršku operaciju
- Bolesnicima sa loše kontrolisanim tipom 2 dijabetesa koji se pripremaju za bilo koju operaciju.
Bolesnici na preoperativnom inzulinskom tretmanu treba da primaju dvije ili više dnevnih doza inzulina kojima se postiže dobra glikemična kontrola.
Intenzivirani inzulinski tretman: svim bolesnicima iz pomenute četiri kategorije, koji ne postižu dobru glikemičnu kontrolu, preporučuje se preoperatrivni tretman sa 4 dnevne doze inzulina. Inzulin intermedijarnog ili dugog djelovanja daje se u večernjoj dozi ( bazalna doza ), a kratkodjelujući inzulin se daje u tri doze pred glavne obroke. Posljednja doza inzulina daje se uveče, pred sutrašnju operaciju.
Tretman tabletama. Oralni antidijabetični lijekovi ( OAL ) se mogu koristiti u preoperativnoj pripremi osoba sa tipom 2 dijabetesa samo za manje hirurške operacije i samo ukoliko postižu dobru glikemičnu kontrolu. Posljednja doza tableta ( OAL ) daje se takođe uveče, pred sutrašnju operaciju.
Oprez sa tabletama! Primjenu bigvanida ( metformin ) treba obustaviti 3 – 4 dana prije operacije, zbog rizika od mogućeg razvoja laktatne acidoze u bolesnika u kojih se postoperativno ispolji bubrežna slabost.
Preparate sulfonilureje dugog djelovanja, kao što je hlorpropamid ( Diabinese, Meldian, Adiaben ) treba zamijeniti preparatima kraćeg djelovanja, kao što su tolbutamid i preparati druge generacije sulfonilureje. Ovaj oprez je potreban zbog rizika od odložene i dugotrajne hipoglikemije.
Preoperativna hospitalizacija u trajanju od 1–3 ili više dana pred operaciju, preporučuje se bolesnicima koji unatoč provođenja temeljnih mjera i intenzivirane inzulinske terapije ne postižu dobru glikemičnu kontrolu.
Hospitalizirati treba takođe i sve bolesnike sa tipom 2 dijabetesa, koji se pripremaju za veći hirurški zahvat, radi prevođenja na inzulinsku terapiju. Hospitalizacija je neophodna i bolesnicima sa trajnom hiperglikemijom, ketonurijom i znacima ketoacidoze.
U hospitaliziranih bolesnika se u bolničkim uslovima nastavlja intenzivirani tretman inzulinom ili tretman samo krtakodjelujućim inzulinom u više dnevnih doza ( na 4h, 6h ili 8h ). Kontrola glikemije se provodi po shemi punog guk – profila sa 7 dnevnih mjerenja ili po potrebi češće, a najmanje 4 puta dnevno.
Kraće preoperativne hospitalizacije (1–3 dana) provode se u odgovarajućoj hirurškoj ustanovi gdje će se bolesnik operisati, a duže hospitalizacije u odjelima za dijabetes Endokrinološke ili Interne klinike.
